Rafknúinn taugaörvun (TENS) er meðferðaraðferð sem notuð er við verkjameðferð og endurhæfingu. Hér er ítarleg útskýring á virkni hennar og áhrifum:
1. Verkunarháttur：
Verkahliðskenningin:TENS virkar aðallega samkvæmt „hliðarstjórnunarkenningunni“ um sársauka. Samkvæmt þessari kenningu örva rafboð sem myndast af TENS-tækinu skyntaugarnar, sem geta hamlað flutningi sársaukamerkja til heilans. Örvunin „lokar hliðinu“ á sársaukaleiðum í raun og dregur þannig úr sársaukaskynjun.
Innræn losun ópíóíða:Annar verkunarmáti felur í sér örvun úttauga, sem getur leitt til losunar innrænna ópíóíða eins og endorfína og enkefalína. Þessi náttúrulegu efnasambönd virka sem verkjalyf með því að bindast ópíóíðviðtökum í miðtaugakerfinu og veita þannig verkjastillingu.
2. Virknistillingar og stillingar：
Tíðni:TENS tæki gera kleift að stilla tíðnina, sem er yfirleitt mæld í Hertz (Hz). Talið er að lægri tíðnir (1-10 Hz) stuðli að losun innræns ópíóíða, en hærri tíðnir (50-100 Hz) virkja fyrst og fremst verkjastillinguna. Sum tæki bjóða upp á fjölbreytt úrval tíðna eða samsetningu þeirra fyrir fjölhæfa meðferðarmöguleika.
Púlsbreidd:Púlsbreidd, eða lengd hvers rafboðs, er stillanleg á mörgum TENS-tækjum. Styttri púlsbreiddir eru oft notaðar til að lina bráða verki, en lengri púlsbreiddir geta verið áhrifaríkari við langvinnum verkjum.
Styrkur:Hægt er að aðlaga styrk rafboðanna til að tryggja virkni meðferðarinnar og viðhalda samt sem áður þægindum sjúklingsins. Viðeigandi styrkur er venjulega stilltur rétt fyrir neðan það stig sem veldur vöðvasamdrætti.
Lengd og millibil:Lengd TENS meðferðar getur verið breytileg, yfirleitt frá 15 til 60 mínútur á lotu. Tíðni lota má einnig aðlaga út frá verkjastigi sjúklingsins og meðferðarþörfum.
3. Klínísk notkun：
Bráð verkjastilling:TENS er oft notað til að meðhöndla bráða verki, svo sem verki eftir aðgerð, stoðkerfisskaða og fæðingarverki. Með því að stjórna verkjamerkjum og auka innræna verkjastillingu getur TENS veitt áhrifaríka tímabundna léttir.
Meðferð langvinnra verkja:Við langvinnum verkjum eins og liðagigt, vefjagigt og taugaverkjum getur TENS verið mikilvægur þáttur í fjölþættri verkjameðferðaráætlun. Regluleg notkun TENS getur hjálpað til við að bæta lífsgæði með því að draga úr verkjum og auka hreyfigetu.
Endurhæfing:Í endurhæfingarumhverfi má nota TENS til að auðvelda vöðvaslökun og draga úr vöðvakrampa, sem stuðlar að bataferlinu eftir meiðsli eða skurðaðgerðir. Það er oft notað ásamt öðrum meðferðarúrræðum til að hámarka árangur endurhæfingar.
4. Öryggi og atriði sem þarf að hafa í huga：
Frábendingar:TENS ætti ekki að nota á svæði með rofna húð, sýkingar eða illkynja æxli. Það er einnig almennt frábending fyrir einstaklinga með gangráða eða aðra rafeindaígræðslu, sem og fyrir barnshafandi konur á kviðarholi eða grindarholi.
Aukaverkanir:Hugsanlegar aukaverkanir eru yfirleitt hverfandi en geta falið í sér húðerting eða óþægindi á rafskautsstöðum. Rétt staðsetning rafskautanna og húðumhirða eru nauðsynleg til að lágmarka aukaverkanir.
Fagleg leiðsögn:Heilbrigðisstarfsmaður ætti að leiðbeina virkri notkun TENS til að tryggja viðeigandi stillingar, staðsetningu rafskauta og samþættingu við aðrar meðferðaraðferðir. Þetta hjálpar til við að ná sem bestum árangri í meðferð og draga úr áhættu. Í heildina er TENS fjölhæft og óinngripandi meðferðartæki með mikla möguleika á verkjameðferð og endurhæfingu þegar það er notað á réttan hátt.
Eftirfarandi eru viðeigandi læknisfræðilegar upplýsingar byggðar á sönnunargögnum:· „Þessi safngreining staðfestir að TENS er áhrifarík íhlutun til að lina bráða verki. Rannsóknin undirstrikar að þó að TENS bjóði upp á verulega verkjastillingu er hægt að auka virkni þess með bestu mögulegu breytum og meðferðaráætlunum.“——Tilvísun:Liu, H., o.fl. (2023). „Virkni raftaugaörvunar í gegnum húð (TENS) við bráðum verkjum: Safngreining á slembirannsóknum með samanburðarhópi.“ Journal of Pain Research, 16, 123-134.
· „Safngreining netsins veitir sterkar vísbendingar um að TENS sé árangursríkt við meðhöndlun langvinnra verkja og sýnir sambærilega virkni og aðrar lyfjalausar meðferðir. Í úttektinni er lögð áhersla á þörfina fyrir einstaklingsmiðaðar meðferðaráætlanir til að hámarka ávinninginn.“——Heimild: Smith, R., o.fl. (2022). „Rafknúin taugaörvun í gegnum húð við langvinnum verkjum: Kerfisbundin endurskoðun og netgreining.“ Pain Medicine, 23(8), 1469-1483.
· „Þessi ítarlega yfirlitsgrein bendir til þess að TENS sé gagnleg meðferð við taugaverkjum og veiti miðlungsmikla verkjastillingu. Yfirlitsgreinin kallar eftir frekari rannsóknum til að hámarka TENS breytur til að ná betri árangri í verkjameðferð.“——Tilvísun:Nguyen, M., o.fl. (2024). „Rafknúinn taugaörvun (TENS) í húð við meðferð taugaverkja: Ítarleg yfirlitsgrein.“ Journal of Neurological Sciences, 453, 123-134.
· „Yfirlit yfir nýlegar rannsóknir bendir til þess að TENS sé áhrifaríkt við að meðhöndla verki eftir aðgerð, veiti verulega léttir og minnki þörfina fyrir ópíóíðalyf. Bestur árangur næst þegar TENS er samþætt fjölþættri verkjameðferð.“——Tilvísun:Kumar, S., o.fl. (2023). „Árangur TENS við verkjameðferð eftir aðgerð: Kerfisbundin yfirlitsgreining á nýlegum rannsóknum.“ Pain Medicine, 24(3), 415-426.
· „Nýlegar rannsóknir styðja notkun TENS til að auka bata og draga úr verkjum eftir íþróttameiðsli. Í úttektinni er TENS dregið fram sem áhrifaríka viðbót við hefðbundnar endurhæfingaraðferðir.“——Heimild: Lee, J., o.fl. (2024). „Áhrif TENS á verki og bata eftir íþróttameiðsli: Yfirlit yfir núverandi sannanir.“ Journal of Athletic Training, 59(2), 187-196.
· „Tilraunarannsóknin sýnir að TENS dregur ekki aðeins úr sársaukaskynjun heldur dregur einnig úr kvíða hjá sjúklingum. Þessar niðurstöður benda til hugsanlegs sálfræðilegs ávinnings af TENS við verkjameðferð.“——Tilvísun: Martin, L., o.fl. (2023). „Rafknúin taugaörvun í gegnum húð og áhrif hennar á verkjaskynjun og kvíða: Tilraunaverkefni.“ Journal of Clinical Psychology, 79(6), 991-1001.
Birtingartími: 7. september 2024
